Mitral Kapak Hastalıkları Nelerdir? Tanı ve Tedavi Yöntemleri

MİTRAL KAPAK HASTALIKLARI

1. MİTRAL DARLIĞI

Mitral stenoz, kalbin mitral kapak açıklığının daralmasıyla karakterize bir kapak kalp hastalığıdır. Çoğunlukla geçirilmiş romatizmal ateş mitral kapak darlığının en sık sebebidir. Normalde mitral kapağın 5-6 cm2/m2 olan alanı,  2 cm2'nin altına indiğinde mitral stenoz denilir.

Mitral darlık nedenlerine baktığımızda en sık rastlanan romatizmal ateş dışında, yaşlılığa bağlı kireçlenme (dejeneratif), radyasyon tedavisi almış olmak ve seyrek olarak ta doğumsal bazı hastalıklar görülmektedir.

Mitral darlık belirtilerine baktığımızda; Mitral kapak darlığı yavaş yavaş ilerler. Genellikle, kanın geçtiği kapak alanının kritik seviyeye düşmesi, yani 1.5 cm²’den daha küçük olması durumunda belirtiler ortaya çıkar. En sık belirtiler şunlardır:

Çabuk yorulma ve nefes darlığı: En sık görülen belirtilerdir. Bu hastaların efor kapasitesi oldukça azalmıştır.

Çarpıntı: Dar alandan geçen kanın az olması nedeniyle kalp, vücuda aynı miktarda kan gönderebilmek için daha hızlı çalışmak zorunda kalır. Bu da hastada çarpıntı hissine neden olabilir.

İnme (Felç): Darlık nedeniyle kalbin sol kulakçığında basınç artar, kulakçık büyür ve bazen atriyal fibrilasyon (AF) denilen bir ritim bozukluğu gelişir. Bu; kalpte pıhtı oluşumuna, bu pıhtının kalpten kopup kan yoluyla beyne kaçmasına ve felce neden olabilir.

İleri aşamalarda, Öksürmekle ağızdan kan gelmesi, karında veya bacaklarda şişlik (ödem) görülebilir.

Teşhiste en sık ekokardiografi yöntemi kullanılır, hem tanı hemde takipte kullanılır. Bunun yanı sıra Bilgisayarlı Tomografi, MR, anjiografi tetkikleri de tanıda kullanılan diğer yöntemlerdir.

Tedavide uygun hastalarda anjiografi ile kasıktan girilerek balon valvuloplasti yöntemi ile kapak genişletilebilir.

Günümüzde mitral darlık için hem açık hem kapalı kalp ameliyatları kullanılmaktadır.



Kendi klinik pratiğimde ameliyat öncesi yapılan tetkiklerde kapalı ameliyata uygun olan tüm hastalar kapalı olarak ameliyat yapılmaktadır. Kapalı yöntemde sağ göğüs koltukaltına yakın bölgeden yapılan 7-8 cm lik kesi ile hastalar kaburgaların arasından göğüs kemiği kesilmeden ameliyat edilerek mitral kapağı tamir edilmekte veya değiştirilmektedir. Kapak seçiminde,  Eğer kapak değiştirilecekse elimizde mekanik (protez) ve doku kapağı (biyoprotez) seçenekler mevcuttur. Hastaların yaşlarına, risk faktörlerine ve kendi yaşam tarzlarına göre bu kapak seçimini hasta ile birlikte yapmak daha yararlı sonuçlar verir.


 
Minimal invaziv yöntem ile yapılan iki kapak ameliyatı sonrası görünüm

Mekanik kalp kapakları, hasarlı veya işlevsiz kalp kapaklarını değiştirmek için kullanılan yapay kalp kapaklarıdır.  Doğal kalp kapaklarının aksine, mekanik kapaklar metal veya karbon-kompozit malzemelerden yapılır ve daha uzun ömürlüdür.  Ancak, mekanik kapakların kullanımıyla ilgili bazı riskler ve dezavantajlar vardır.

2. Avantajları

Uzun Ömürlülük: Diğer kalp kapaklarına göre daha uzun ömürlüdürler ve tekrar ameliyat ihtiyacını azaltırlar.

Dayanıklılık: Yıpranmaya ve yırtılmaya karşı daha dayanıklıdırlar.

3. Dezavantajları

Kan Pıhtılaşması Riski: Mekanik kapaklar kan pıhtılaşmasına daha yatkındır, bu nedenle ömür boyu kan sulandırıcı ilaçlar (örneğin, warfarin) kullanılması gerekir. Bu ilaçlar, ciddi kanama riskini de beraberinde getirir.

Ses: Bazı kişiler, mekanik kapakların neden olduğu kalp atışı sesini duyabilirler.

Kısıtlamalar: Mekanik kalp kapakları olan kişilerin, MRI gibi bazı tıbbi görüntüleme işlemlerine girmeleri zor olabilir. Bu işlemler güçlü manyetik alanlar içerir ve mekanik kapakta hasara yol açabilir.

Seçenekler:

Mekanik kapaklar, biyolojik kalp kapakları ile karşılaştırılır. Biyolojik kapaklar hayvan dokularından veya sentetik malzemelerden yapılır ve kan sulandırıcı ilaç kullanımını gerektirmezler. Ancak, biyolojik kapaklar mekanik kapaklara göre daha kısa ömürlüdür ve zamanla değiştirilmeleri gerekebilir.  Hangi kapak türünün daha uygun olduğu, hastanın yaşına, genel sağlık durumuna ve diğer faktörlere bağlı olarak doktorunuz ile beraber belirlemeniz en doğru olandır.

Özetle: Mekanik kalp kapakları, uzun vadeli bir çözüm sunabilir ancak kan pıhtılaşması riski ve kan sulandırıcı ilaç kullanımı gerektirmesi gibi önemli dezavantajları da vardır.

3. MİTRAL YETMEZLİĞİ

Kalbin sol kulakçık ve karıncıkları arasındaki mitral kapak kalbin sistoli (kasılması) sırasında yeterli kapanmayarak kanı geri kaçırmasıyla meydana gelir. Kan sol atrium (kulakçığa) kaçtığı için kalbin tüm vücuda pompaladığı kanın bir kısmı gitmemesi gereken yere giderek hem kalbin hemde akciğerlerin iş yükünü ve basıncını arttırmaktadır.

 Bunun neticesinde akciğer basınçları yükselerek hastalarda kalp yetmezliği bulguları olan nefes darlığı, çabuk yorulma, çarpıntıya neden olmaktadır. Kalbin iç basıncı arttığı için gelişecek aritmi problemi kalp içinde pıhtı oluşumuna neden olabilir.

Mitral yetmezliği tanı yöntemleri şunlardır;

Fizik muayene: Kalp seslerinin dinlenmesi, üfürüm tespiti.

Ekokardiyografi: Kalp yapısını ve işlevini değerlendiren ultrasonografi.

Doppler ultrasonografi: Kan akışını ve mitral kapak fonksiyonunu değerlendirme.

Röntgen: Göğüs röntgeni ile kalp büyüklüğünün değerlendirilmesi.

Elektrokardiyogram (EKG): Kalp ritminin ve elektriksel aktivitenin incelenmesi.

Kalp kateterizasyonu: Kalp damarlarının yapısının ve kalp içi basınçlarının ölçülmesi.

Bu yöntemler, mitral yetmezliğinin tanısında önemli bir rol oynamaktadır.

Tedavi yöntemleri:

Mitral kapak hastalıkları için çeşitli tedavi yöntemleri bulunmaktadır. Bu yöntemler hastalığın türüne, şiddetine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişebilir.

Temel tedavi yöntemleri şunlardır:

İlaç Tedavisi: Kalp yetmezliği veya aritmi gibi belirtileri yönetmek için çeşitli ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar kan basıncını düşürmek, kalp ritmini düzenlemek ve kalp kasının işlevini desteklemek amacıyla uygulanabilir.

Mitral Kapak Onarımı: Kapak sarkması veya darlığı durumunda, çoğunlukla minimal invaziv yöntemlerle mitral kapağın onarılması mümkündür. Bu, kapağın yapısını düzeltmek için çeşitli teknikler kullanılmaktadır.

Mitral Kapak Değişimi: Kapağın onarılamadığı veya ciddi hasar gördüğü durumlarda, mitral kapak yerine yapay (mekanik veya biyolojik) bir kapak yerleştirilmesi gerekebilir. Bu değişim veya tamirde çoğu hastada kapalı (koltukaltı kesisi) ile yapılabilmektedir. Çoklu kapak hastaları ile kapak ve bypass birlikteliğinde açık yöntemler daha güvenilirdir.

Mitral protez kapaklar, kalbin sol atriyumu ile sol ventrikülü arasındaki mitral kapakçığının bozulması durumunda kullanılan yapay kapaklardır. Mitral kapak, kanın kalpten vücuda doğru akışını düzenler. Bu kapaklar, mitral yetmezlik veya mitral stenoz gibi rahatsızlıkları tedavi etmek amacıyla yerleştirilir.

Mitral kalp kapak türleri genellikle iki ana gruba ayrılır:

Biyolojik Kapaklar:

Hayvan dokusundan (genellikle domuz veya inek) yapılır, genellikle daha az kan pıhtılaşması riski taşır, bu nedenle warfarin kullanımına gerek yoktur. 10-20 yıl gibi bir ömre sahiptir, bu nedenle zamanla kapaklar yapısal olarak sertleşerek bozulur.

Mekanik Kapaklar:

Genellikle metal veya plastikten yapılır, Daha uzun ömürlüdür (30 yıl ve daha fazla).

Ancak pıhtı riskini artırdığı için hastaların yaşam boyu kan sulandırıcı tedavi (Warfarin) kullanması gerekebilir.

Biyoprotez kapaklar, özellikle yaşlı hastalar için yaygın bir seçenek olarak tercih edilmektedir.

Transkateter Mitral Kapak Onarım/Değişimi: Kasıktan minimal invaziv yollarla (kateter aracılığıyla) kalbin içindeki mitral kapağın balon ile genişletilmesidir. Her hastada uygulanamayan bu yöntem uygun hastalarda oldukça yararlı olabilir. Genellikle genel anestezi gerektirmeden uygulanabilir ve daha hızlı bir iyileşme süreci sunar.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Hastaların kalp sağlığını korumak için diyet, egzersiz ve diğer yaşam tarzı değişiklikleri yapması teşvik edilir.